နေမာတႆ ဘဂဝေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ ။
*မင္းကြန္း ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ခႏၶာငါးပါး ၀ိပႆနာလကၤာ* (၁) ႐ုပ္ဟုတြင္မည္၊ ခႏၶာသည္ကား၊ ျမင့္ရွည္ကာလ၊ မတည္ထဘဲ၊ ခဏျဖစ္လ်က္၊ ခဏပ်က္၏၊ ျဖစ္ပ်က္ႏွစ္တန္၊ ႏွိပ္စက္ဒဏ္ျဖင့္၊ တရံမစဲ၊ လြန္ဆင္းရဲ၏၊ ခိုင္ျမဲေက်ာမာ၊ ႏွစ္မပါဘူး၊ ပညာစကၡဳ၊ ေျမာ္ေထာက္ရွဳလွ်င္၊ သူ႔သဘာ၀၊ အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡ, အနတၱာ၊ မွန္လွစြာ၏၊ ငါ, ငါ့ဥစၥာ၊ ငါ့လိပ္ျပာဟု၊ ဘာတစ္ခုမွ်၊ မဟုတ္ၾကသည္၊ ဓမၼသက္သက္ပါတကား။ (၂) ေ၀ဒနာတြင္မည္၊ ခႏၶာသည္ကား၊ ျမင့္ရွည္ကာလ၊ မတည္ထဘဲ၊ ခဏျဖစ္လ်က္၊ ခဏပ်က္၏၊ ျဖစ္ပ်က္ႏွစ္တန္၊ ႏွိပ္စက္ဒဏ္ျဖင့္၊ တရံမစဲ၊ လြန္ဆင္းရဲ၏၊ ခိုင္ျမဲေက်ာမာ၊ ႏွစ္မပါဘူး၊ ပညာစကၡဳ၊ ေျမာ္ေထာက္ရွဳလွ်င္၊ သူ႔သဘာ၀၊ အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡ, အနတၱာ၊ မွန္လွစြာ၏၊ ငါ, ငါ့ဥစၥာ၊ ငါ့လိပ္ျပာဟု၊ ဘာတစ္ခုမွ်၊ မဟုတ္ၾကသည္၊ ဓမၼသက္သက္ပါတကား။ (၃) သညာတြင္မည္၊ ခႏၶာသည္ကား၊ ျမင့္ရွည္ကာလ၊ မတည္ထဘဲ၊ ခဏျဖစ္လ်က္၊ ခဏပ်က္၏၊ ျဖစ္ပ်က္ႏွစ္တန္၊ ႏွိပ္စက္ဒဏ္ျဖင့္၊ တရံမစဲ၊ လြန္ဆင္းရဲ၏၊ ခိုင္ျမဲေက်ာမာ၊ ႏွစ္မပါဘူး၊ ပညာစကၡဳ၊ ေျမာ္ေထာက္ရွဳလွ်င္၊ သူ႔သဘာ၀၊ အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡ, အနတၱာ၊ မွန္လွစြာ၏၊ ငါ, ငါ့ဥစၥာ၊ ငါ့လိပ္ျပာဟု၊ ဘာတစ္ခုမွ်၊ မဟုတ္ၾကသည္၊ ဓမၼသက္သက္ပါတကား။ (၄) သခၤါရတြင္မည္၊ ခႏၶာသည္ကား၊ ျမင့္ရွည္ကာလ၊ မတည္ထဘဲ၊ ခဏျဖစ္လ်က္၊ ခဏပ်က္၏၊ ျဖစ္ပ်က္ႏွစ္တန္၊ ႏွိပ္စက္ဒဏ္ျဖင့္၊ တရံမစဲ၊ လြန္ဆင္းရဲ၏၊ ခိုင္ျမဲေက်ာမာ၊ ႏွစ္မပါဘူး၊ ပညာစကၡဳ၊ ေျမာ္ေထာက္ရွဳလွ်င္၊ သူ႔သဘာ၀၊ အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡ, အနတၱာ၊ မွန္လွစြာ၏၊ ငါ, ငါ့ဥစၥာ၊ ငါ့လိပ္ျပာဟု၊ ဘာတစ္ခုမွ်၊ မဟုတ္ၾကသည္၊ ဓမၼသက္သက္ပါတကား။ (၅) ၀ိညာဏ္တြင္မည္၊ ခႏၶာသည္ကား၊ ျမင့္ရွည္ကာလ၊ မတည္ထဘဲ၊ ခဏျဖစ္လ်က္၊ ခဏပ်က္၏၊ ျဖစ္ပ်က္ႏွစ္တန္၊ ႏွိပ္စက္ဒဏ္ျဖင့္၊ တရံမစဲ၊ လြန္ဆင္းရဲ၏၊ ခိုင္ျမဲေက်ာမာ၊ ႏွစ္မပါဘူး၊ ပညာစကၡဳ၊ ေျမာ္ေထာက္ရွဳလွ်င္၊ သူ႔သဘာ၀၊ အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡ, အနတၱာ၊ မွန္လွစြာ၏၊ ငါ, ငါ့ဥစၥာ၊ ငါ့လိပ္ျပာဟု၊ ဘာတစ္ခုမွ်၊ မဟုတ္ၾကသည္၊ ဓမၼသက္သက္ပါတကား။ ။

Tuesday 31 May 2011

ေမတၱာဆုိသည္မွာ


ေမတၱာဆုိသည္မွာ သတၱ၀ါတုိ႔ကုိ မိတ္ေဆြအေနျဖင့္ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏုိးလွ်က္ မိမိသူတစ္ပါး အက်ဳိးစီးပြားကို လုိလားျခင္း၊ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ကုိယ္ႏွင့္ထက္တူ အက်ဳိးစီးပြားရွိေစလုိျခင္း၊ ခ်မ္းသာေစလုိေသာစိတ္၊ ေကာင္းစားေစလုိေသာစိတ္ထားရျခင္း၊ ခ်စ္ခင္ႏွစ္သတ္ ေက်နပ္ျခင္းသေဘာပင္ ျဖစ္ပါသည္။ (ဘိ၊ ႒၊ ၁၊ ၂၃၇။)
အက်ယ္ခ်ဲ႕၍ဆုိရပါမူ ကူညီျခင္း၊ အနစ္နာခံျခင္း၊ ခြင့္လႊတ္သည္းခံျခင္း၊ ခ်ဳိသာယဥ္ေက်းစြာ ေျပာဆုိဆက္ဆံျခင္း၊ ခ်ီးက်ဴးျခင္း၊ မြန္ျမတ္ျခင္းစေသာ စိတ္ထားတုိ႔သည္လည္း ေမတၱာတရားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေမတၱာသည္ လကၡဏာစသည္အားျဖင့္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ အက်ဳိးစီးပြားကုိ လုိလားေသာအားျဖင့္ ျဖစ္ျခင္းလကၡဏာ ရွိ၏။ အစီးအပြားကုိ ေဆာင္ျခင္းကိစၥရွိ၏။ ေမတၱာတရားကုိ ပြားမ်ားေသာပုဂၢိဳလ္၏သႏၱာန္၌ ေဒါသတရား ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေန၍ သူတစ္ပါးအေပၚ၌ ရန္ၿငိဳးဖြဲ႕မႈ အာဃာတတရားကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ရျခင္း ပစၥဳပ႒ာန္ရွိ၏။ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏုိးဖြယ္ အျဖစ္ကုိ ႐ႈျခင္းလွ်င္ နီးစြာေသာအေၾကာင္းရင္ ပဒ႒ာန္ရွိ၏။ (ဘိ၊ ၁၊ ၆၆။ ဘိ၊ ႒၊ ၁၊ ၂၃၆။)
ေဒါသ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေသာတရားမွာ ေမတၱာပင္ျဖစ္၏။ ေမတၱာဟူေသာစကားကုိ ကမၻာေပၚတြင္ လူမ်ဳိးအလုိက္၊ ဘာသာအလုိက္ သုံးႏႈံးေျပာဆုိလ်က္ရွိသည္။ ေမတၱာသည္ အမ်ားသုံးစကားတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး လူတုိင္းတြင္ရွိသင့္ေသာ သေဘာတရားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ျမန္မာတုိ႔သည္ ေမတၱာဟူေသာစကားကုိ လူႀကီးလူငယ္မက်န္ ေျပာဆုိတတ္ၾကေသာေၾကာင့္ ယဥ္ေက်းမႈစကားတစ္ခြန္းဟု မွတ္ယူထားၾက၏။ ျမန္မာတုိ႔နယ္ပယ္တြင္ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ ေမတၱာမွ်သည္၊ ေမတၱာထားပါ၊ ေမတၱာေရွ႕ထား၊ တစ္ဦးေမတၱာတစ္ဦးမွာ၊ ေမတၱာ၀တ္႐ုံ အတူတူၿခံဳ၊ ေမတၱာေရခ်မ္း ပက္ကာျဖန္း၊ ေမတၱာဆြတ္ျဖန္း ရန္မသန္း၊ ေမတၱာၿခဳံမွလုံမည္၊ နတ္ျပည္ေျခာက္ထပ္ ေမတၱာဓာတ္၊ ေမတၱာသက္လုံ၊ ေမတၱာေရာင္ျပန္ စသည္ျဖင့္ ေမတၱာစကားလုံးကုိ ေနရာေဒသအလုိက္ သုံးႏႈံးေျပာဆုိၾကေလသည္။
ထုိေမတၱာသည္ သတၱ၀ါပညတ္ကုိ အာ႐ုံျပဳကာ ခ်မ္းသာပါေစ စသည္ျဖင့္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ စီးပြားခ်မ္းသာကုိ လုိလားေသာ အျခင္းအရာအားျဖင့္ျဖစ္ေသာ အေဒါသေစတသိက္ကုိ ေမတၱာဟူ၍ေခၚသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေမတၱာေဆာင္လွ်င္ေအာင္မည္၊ ေမတၱာျမႇင့္လွ်င္ ျမင့္သည္၊ ေမတၱာမလွ်င္ ရသည္၊ ေမတၱာၿခဳံလွ်င္ လုံသည္၊ ေမတၱာေပးလွ်င္ ေဌးသည္၊ ေမတၱာျပဳလွ်င္ ႏုသည္၊ ေမတၱာဆင္လွ်င္ ယဥ္သည္ဟု ဆုိၾကေလသည္။

အလွဆံုးတရား


ေလာက၌ ေမတၱာထက္ပုိလွေသာ အရာသည္မရွိေပ။ ေယာက်္ားတုိ႔သည္လည္းေကာင္း၊ မိန္းမတုိ႔သည္လည္းေကာင္း မိမိတုိ႔၏႐ုပ္အသြင္ကုိ လွသည္ထက္လွေအာင္ ခံ့ျငားသည္ထက္ ခံ့ျငားေအာင္ ၀တ္စားဆင္ယင္ၾက၏။ အဖုိးတန္ရတနာမ်ားျဖင့္ တန္ဆာဆင္ၾက၏။ အလွျပင္ဆုိင္မ်ား၌ အခေၾကးေငြ ႀကီးစြာေပး၍ အလွျပင္ၾက၏။ သုိ႔ေသာ္ အေရးႀကီးဆုံးျဖစ္သည့္ စိတ္ကုိ အလွျပင္ဖုိ႔ ေမ့ေနတတ္ၾကသည္။ ေလာက၌ သည္းခံႏုိင္သူ၊ ခြင့္လႊတ္ႏုိင္သူ၊ စိတ္ထားမြန္ျမတ္သူသည္ ယခုဘ၀၌လည္း လွပတင့္တယ္၏။ ေနာင္တမလြန္ဘ၀မ်ား၌လည္း လွပတင့္တယ္ဦးမည္ျဖစ္၏။ ညစ္ေထးေဟာင္းႏြမ္းေနသည့္ အ၀တ္တန္ဆာမ်ားျဖင့္ ဖုံးလႊမ္းထားသည္ျဖစ္ေစကာမူ ဤစိတ္လွသူ၏အလွသည္ ထင္ေပၚေနမည္သာျဖစ္သည္။ေမတၱာႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္သည္သာလွ်င္ သည္းခံႏုိင္၏။ ခြင့္လႊတ္ႏုိင္၏။ မြန္ျမတ္လွပ၏။ ၾကည္လင္ေအးျမ၏။ သို႔အတြက္ ေမတၱာပုိင္ရွင္၏ ႐ုပ္သြင္မ်က္ႏွာသည္ စန္းလပမာ ၾကည္လင္ေအးျမ၏။ ျမင္ရသူတုိင္း စိတ္ရႊင္လန္း ၀မ္းေျမာက္သြားေစ၏။ ဆားမပါေသာဟင္းသည္ အရသာမရွိသကဲ႔သုိ႔ ေမတၱာကင္းေသာ ဘ၀သည္လည္း သာယာစုိေျပျခင္း မရွိႏုိင္ပါ။ ေမတၱာျခယ္သလုိက္သည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ ခေရာင္းေတာသဖြယ္ မြဲေျခာက္ေနသည့္ ေလာကႀကီးသည္ သာယာလွပ စုိေျပလန္းဆန္းလာေစေတာ့သည္။

Wednesday 18 May 2011

ေမတၱာႏွင္႔အေဒါသ



ေဒါသ၏ဆန္႔က်င္ဘက္ အေဒါသေစတသိက္သည္ ေမတၱာ၏တရားကုိယ္ (သုိ႔မဟုတ္) ေမတၱာ၏ ကုိယ္စားလွယ္တစ္ဦးဟု ဆုိရေပမည္။ ေမတၱာသည္ အစြမ္းထက္သကဲ႔သုိ႔ အေဒါသေစတသိက္သည္လည္း အစြမ္းထက္လွေပသည္။ ယင္းအေဒါသသည္ ယုတ္ရင္းၾကမ္းတမ္း ခတ္ထန္လွသည့္ ေဒါသမီးကုိ ၿငိႇမ္းသတ္ႏုိင္စြမ္း ရွိေပသည္။ ပ်ဳိျမစ္ႏုနယ္လွပျခင္းကုိလည္း ျဖစ္ေစႏုိင္ေပသည္။
အေဒါသသည္ ပ်ဳိျမစ္ႏုနယ္လွပျခင္းကုိ ျဖစ္ေစရာ၌ ယင္း၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေသာ ေဒါသသည္ မီးတစ္ပါးပင္ျဖစ္သည္။ မီးဟူသည္ ယင္းတုိ႔၏သဘာ၀အတုိင္း ပူေလာင္ေစတတ္ေသာ သေဘာရွိ၍ နီးစပ္ရာကုိလည္း ေလာင္ကၽြမ္းေစတတ္ေသာ သေဘာရွိသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာသူမ်ားသည္ ေဒါသအားႀကီးတတ္ၾကပါသည္။ ထုိသူမ်ားသည္ “ထန္ျပင္းေဒါသ၊ ရွိလတ္က၊ အလွပ်က္မည္ဆုိ။” ဟူေသာစကားအတုိင္း ေဒါသမီး အေလာင္ခံေနရသျဖင့္ အ႐ုပ္ဆုိးတတ္ၾကပါသည္။ “စိတ္ေထာင္းေတာ့ကုိယ္ေက်” စကားအတုိင္း အရြယ္မတုိင္မီမွာပင္ ဆံျဖဴျခင္း၊ အသားအေရတြန္႔ျခင္း၊ အသားအေရမြဲေျခာက္ျခင္း စေသာ ဇရာ၏သေဘာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစ၍ အရြယ္ႏွင့္ မလုိက္ေအာင္ပင္ အုိမင္းတတ္ၾကပါသည္။ (ဘိ၊ ႒၊ ၁၊ ၁၇၂။)
အေဒါသဟူေသာ ေမတၱာတရားမွာမူကား စႏၵကူးသည္ ပူေလာင္ျခင္းကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ေပးႏုိင္သကဲ႔သုိ႔ အပူမီးကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ေပးသည္။ အေဒါသဟူေသာ ေမတၱာစိတ္အျပည့္အ၀ျဖင့္ ဘ၀ကို တည္ေဆာက္ၾကပါလွ်င္ “ေဒါသကင္းစင္၊ ေမတၱာယွဥ္၊ ၾကည္လင္လွသကုိ။” ဟူေသာ စကားအတုိင္း ႐ုပ္အဆင္း႐ူပကာ လွပတင့္တယ္ၾက၍ စိတ္မ်ားလည္း ၾကည္လင္လာႏုိင္ေပသည္။ ၾကည္လင္ေသာစိတ္ ရွိမွသာလွ်င္ အမွားအမွန္ကုိ ေ၀ဘန္ခြဲျခားႏုိင္၍ ဘ၀၏အလွ ေလာက၏အလွကုိ ပုံေဖာ္ဖန္တည္းႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ေမတၱာ (သို႔မဟုတ္) အေဒါသ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေဒါသျဖင့္သာ ဘ၀ကုိ တည္ေဆာက္ပါမူ မိမိဘ၀ႏွင့္ ေလာကတစ္ခုလုံးသည္ အ႐ုပ္ဆုိးအက်ည္းတန္ သြားႏုိင္ေပသည္။ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ အႀကိမ္ႀကိမ္ခံရေသာ ကမၻာေလာကႀကီး ျဖစ္သြားႏုိင္ေပသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတုိ႔၏ လက္ထဲ၌ရွိေသာ ေလာကႀကီးကုိ သာယာလွပေစရန္ လူအခ်င္းခ်င္း၊ သတၱ၀ါအခ်င္းခ်င္း စစ္မွန္ေသာ ေမတၱာတရားျဖင့္ ဘ၀ကုိ တည္ေဆာက္ၿပီး စာနာမႈ၊ ညႇာတာမႈ၊ အလုိက္သိမႈ၊ နားလည္မႈ၊ သေဘာထားႀကီးမႈတုိ႔ျဖင့္ ဆက္ဆံေနထုိင္ၾကရန္ လုိအပ္လွေပသည္။ ေမတၱာသည္သာ ကမၻာေလာကကုိ လွပဆန္းသစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာေစႏုိင္မည္ ျဖစ္ေပသည္။

ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပရျခင္းအေၾကာင္း


ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပရျခင္းအေၾကာင္း
ေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာေယာက်္ား၊ မိန္းမတို႔သည္ အမ်က္ေဒါသကင္း၍ ေမတၱာတရား ထားတတ္ၾက၏။ မႀကဳိက္မႏွစ္သက္ေသာ အာ႐ုံကုိ ေတြ႕ပါေသာ္လည္း အမ်က္ေဒါသ မထြက္ပါ။ စကားေျပာဆုိရာတြင္လည္း သူတစ္ပါးကုိ ထိပါးပုတ္ခက္တတ္ေသာ စကားကုိ ေျပာေလ့မရွိ။ သူတစ္ပါးအေပၚ သည္းခံခြင့္လႊတ္တတ္၏။ ထုိကဲ႔သုိ႔ ေမတၱာေရွ႕ထား၍ သည္းခံခြင့္လႊတ္တတ္သူသည္ ေသလြန္ေသာအခါ နတ္ျပည္သုိ႔ ေရာက္ရ၏။ အကယ္၍ နတ္ျပည္သုိ႔မေရာက္ဘဲ လူ႔ျပည္သုိ႔ေရာက္ခဲ႔ေသာ္ မိမိအတိတ္ဘ၀က ျပဳလုပ္ခဲ႔ေသာ ေမတၱာတရား၏ ကုသုိလ္ကံေၾကာင့္ ႐ုပ္အဆင္းလွပျခင္းဟူေသာ ေကာင္းက်ဳိးကုိ ခံစားၾကရေပသည္။ (ဓ၊ ၃၊ ၂၄၅။)

Tuesday 17 May 2011

လွခ်င္သူတိုင္းအတြက္ဖန္တီးရွင္


အခန္း (၁)
အလွဖန္တီးရွင္ဆိုသည္မွာ
        ေလာကတြင္ရွိၾကေသာ ေယာက်ၤားမိန္းမအားလံုးတို႔သည္ အလွအပကို ျမတ္ႏိုးၾက၏။ ခံုမင္ႏွစ္သက္ၾက၏။ လိုိခ်င္တပ္မက္ၾက၏။ ပိုင္ဆိုင္ခ်င္ၾက၏။ အလွအပျဖင့္လူမ်ားစြာကို ၾကည္ႏူးေက်နပ္ေစခ်င္ၾက၏။ ရႊင္လန္း ၀မ္းေျမာက္ေစခ်င္ၾက၏။ အလွအပကိုျမင္ရလွ်င္လည္း ၾကည္ႏူးေက်နပ္ၾက၏။ ရႊင္လန္း၀မ္းသာၾက၏။
        လူအမ်ားစုသည္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် မိမိခႏၶာကိုယ္ကို လွပတင့္တယ္ေစၿပီး သူတစ္ပါးတို႔ အာရံုညြတ္ တပ္မက္ေစၾကရန္ ရည္ရြယ္လ်က္ မိမိခႏၶာကိုယ္ကို အ၀တ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေရႊ၊ေငြ၊စိန္ ေက်ာက္သံပတၱျမားအသီးသီး၊ ႏွင္းဆီ၊ စံပယ္စသည့္ပန္းအသြယ္သြယ္ မိတ္ကပ္နံ႔သာမ်ိဳးစံု ခ်ယ္လွ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳးဆင္ယင္ခ်ယ္သကာ လွသည္ထက္ လွေစရန္၊ တင့္တယ္သည္ထက္တင့္တယ္ေစရန္၊ ျပဳလုပ္ေနၾက၏။ ကာယေလ့က်င့္ခန္းကိုလည္း နည္းမ်ိဳးစံုေအာင္ ေလ့က်င့္ေနၾက၏။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း လူတို႔၏ရုပ္ခႏၶာကိုယ္သည္ ပင္ကိုယ္ထက္သာ၍ လွေနၾက၏။ သာ၍ တင့္တယ္ေနၾက၏။ ၾကာပန္းသည္ ကိုယ္တိုင္လည္းလွ၏။ သူ၏ပတ္၀န္းက်င္ေရကိုလည္းလွပေစ၏။ စိတ္ေကာင္ ေစတနာေကာင္းရွိၿပီး သူတစ္ပါးကို ကူညီတက္သူသည္ ကိုယ္တိုင္လည္း စိတ္သေဘာထားလွသူျဖစ္ၿပီး သူ႔ပတ္၀န္းက်င္ကိုလည္း လွပေစသူျဖစ္၏။ လွခ်င္သူသည္ စိတ္ေကာင္းေစတနာေကာင္းမ်ားကို ဖန္တီး ထားရမည္ျဖစ္သည္။
        ေစတနာသည္ ကံမည္၏။ ေစတနာသည္ ေစ့ေဆာ္ျခင္းျဖစ္၏။ ေကာင္းေသာေစ့ေဆာ္ျခင္းေၾကာင့္ ေကာင္းေသာကံမ်ားျဖစ္၏။ မေကာင္းေသာေစ့ေဆာ္ျခင္းေၾကာင့္ မေကာင္းေသာကံမ်ားျဖစ္၏။ ေကာင္းေသာ ေစ့ေဆာ္ျခင္းသည္ ေကာင္းက်ိဳးကိုအစဥ္ျဖစ္ေစ၍ အလွေပါင္းခေညာင္းေန၏။ ေကာင္းမေကာင္းကို ခြဲျခားသိေနျခင္း၊ ေကာင္းျခင္းအတြက္ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားေနျခင္းသည္ မေကာင္းျခင္းကို အႏိုင္ရ၍ လွပေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ေကာင္းျခင္းအတြက္ ရုန္းကန္ျခင္းကိုရပ္တန္႔သြားလွ်င္ မေကာင္းကိုအေကာင္းထင္၍ အေကာင္းကိုမေကာင္းထင္သြားလွ်င္ အက်ည္းတန္အရုပ္ဆိုးသြားရေတာ့၏။ ျမတ္ဗုဒၶက မေကာင္းမႈကိုမျပဳရန္၊ ေကာင္းမႈကိုျပဳ၍ စိတ္ကိုစင္ၾကယ္စြာထားရန္ တိုက္တြန္းထား၏။ (၀ိ၊ ႒၊ ၁၊ ၁၅၄) စိတ္ကိုျဖဴစင္ေစရန္ ႀကိဳးစားသင့္၏။ ထိုသို႔မဟုတ္ပါက ေန႔ရက္မ်ားၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် စိတ္ကိုမဖြတ္ေလွ်ာ္တက္လွ်င္ စိတ္အစဥ္ညစ္ႏြမ္း၍ မရႊင္မလန္းျဖစ္လ်က္ စိတ္ညစ္ၿပီး အက်ည္းတန္ အရုပ္ဆိုးေနတက္၏။
        လူသည္ ဘ၀ေပးအေျခအေနအရ မိမိရပ္တည္ရာ ေမြ႕ေလ်ာ္ရာ၀မ္းတစ္ထြာျဖည့္ရာ၌ သစၥာရွိစြာ သတၱိရွိစြာ ရိုးသားစြာတြယ္ဖက္ထားလ်က္ ျဖဴစင္ေသာစိတ္ကို ေမြးျမဴထားမွသာ အစဥ္လွပေနမည္ျဖစ္၏။ လွပေသာ သမိုင္းအတြက္ လွပေသာစိတ္ဓာက္လို၏။ မွန္ကန္ျခင္းသည္လွ၏။ မွ်တျခင္းသည္လည္းလွ၏။ စာနာျခင္းသည္လည္းလွ၏။ ၾကင္နာျခင္းသည္လည္းလွ၏။ ျမင့္ျမက္သန္႔စင္ျခင္းသည္လည္းလွ၏။ ၾကင္နာေသာ ႏွလံုးသားသည္ သရဖူမ်ားထက္လွ၏။ ရိုးသားေသာယံုၾကည္ခ်က္မ်ားသည္ မင္းေဆြမင္းမ်ိဳးထက္ ျမင္႔ျမတ္၏။ ရုပ္လွသူတုိင္း ျမင္႔ျမတ္သန္႔စင္ခ်င္မွသန္႔စင္ေသာ္လည္း ျမင္႔ျမတ္သန္႔စင္မူကား အျမဲလွေန၏။ လွခ်င္သူမ်ားသည္ စိတ္ဓာက္ျမင္႔ျမတ္သန္႔စင္ေစရန္ ႀကိဳးစားျခင္းျဖင္႔ အလွသရဖူကို ေဆာင္ႏိုင္၏။
        ႏွလုံးသားသည္ ျမင့္ျမတ္သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေသာအခါ စိတ္သည္လည္း ၿငိမ္းေအးခ်မ္းေျမ႕၏။ ေလာက၌ စိတ္သည္ လြန္စြာအေရးပါ၏၊ တန္ခုိးရွိ၏၊ စိတ္ကပင္ ဘ၀ကုိ ဖန္တီးႏုိင္၏၊ စိတ္ကပင္ ဘ၀ကုိ ဖ်က္ဆီးႏုိင္၏၊ စိတ္သန္႔ရွင္းျခင္းသည္ လွ၏၊ အႀကံသစ္၊ ဥာဏ္သစ္ တံခါးကုိလည္း ဖြင့္လွစ္ေစ၏၊ ရုပ္လုံးၾကြ လွပကာ ၾကည္ႏူးခ်မ္းေျမ႕မႈကုိလည္း ႏွစ္ၿခိဳက္စြာ ခံစားရ၏၊ ႏွလုံးသား၏အလွသည္ ကမၻာေလာကကၿိုငိမ္းခ်မ္းေစ၏။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေခါင္းေလာင္းကိုလည္း ျမည္ေစ၏။ ျမတ္ဗုဒၶက ႏွလံုးသားလွပသူမ်ားကို  လိုလားေတာ္မူ၏။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ကလည္း  ခ်ီးက်ဴးၾက၏။ ေခတ္စနစ္ကလည္းေတာင္းတ၏။ ႏွလံုးသားလွပသူမ်ားသည္ လူေလာကဝယ္ တိုးတက္သာယာေသာေခတ္ကို တည္ေဆာက္ၾကရမည္႔ ေျခလွမ္းပိုင္ရွင္မ်ားျဖစ္ၾက၏။
        ႏွလံုးသားမလွသူ၊ စိတ္ဓာက္မေကာင္းသူမ်ားႏွင္႔ ဖြဲ႔စည္းထားေသာအဖြဲ႔အစည္းသည္ လွ်င္ျမန္စြာ ပ်က္သုဥ္းသြားႏုိင္၏။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ႏွလံုးသားမလွပမွဳသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ကို စိတ္မခ်မ္းသာစရာျဖစ္ေစ၏။ ဒုကၡေရာက္ေစ၏။ အက်ည္းတန္ေစ၏။ ရုပ္ရည္လွပေသာ္လည္းႏွလံုးသားမလွသူ စရိုက္ဆိုးသူမ်ားကို သူေတာ္ေကာင္းတို႔က ဖယ္ၾကဥ္ၾက၏။ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းကလည္း ဖယ္ထုတ္ၾက၏။ လူတို႔၏ႏွလံုးသားသည္ အစဥ္သန္႔စင္ေနရမည္။ စိတ္ႏွလံုးသားလွပဖို႔လို၏။ အရာရာကိုခ်င္႔ခ်ိန္ေဝဖန္တတ္ဖို႔လို၏။ အေတြးအေခၚ နက္ရွုုဳိင္းရင္႔က်က္ဖို႔လို၏။ ယင္းသို႔ျဖစ္ရန္ အဘိဓမၼာပိဋကတ္၌လာေသာ ေမတၱာတရားကို လူသားတို႔၏ႏွလံုးသားႏွင္႔ ဦးေႏွာက္မွာ စြဲၿမဲစြာတည္၍ ကိန္းဝပ္ၿငိကပ္ေနေစၾကရမည္ျဖစ္သည္။
ျမတ္ဗုဒၶညြန္ျပထားေသာ ယင္းေမတၱာသည္ ေလာကမွထြတ္ေျမာက္ေစရာဓမၼလည္းျဖစ္၏။ ေလာက ဘဝနယ္ပယ္အတြင္း အလွအပကုိ ဖန္ဆင္းနုိင္သည္႔ လမ္းညြန္းခ်က္လည္းျဖစ္၏။ လွခ်င္သူမ်ားသည္လည္း လွပသည္ထက္လွေစရန္ ေမတၱာတရားျဖင္႔ဖန္တီးႀကရမည္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ အလွအပကုိဖန္းတီးေပးေသာ အလွဖန္တီးရွင္ဆုိသည္မွာ ေမတၱာတရားပင္ျဖစ္ပါသည္။

အလွအပကုိဖန္တီးပုံ   
လွခ်င္သူသည္ အလွအပကုိကုိးကြယ္သူ၊ အလွအပ၏သိကၡာကုိ ရုိေသေလးစာသူ၊ အလွအပ၏ဘက္ေတာ္သားျဖစ္သူ၊ အလွအပသာလွ်င္ ဤလူေဘာင္၏ က်က္သေရကိုေဆာင္နုိင္မည္ဟုု ယုံႀကည္သူမ်ားသည္ အလွအပဟုဆုိေသာ မတၱာတရား၏ ဆန္႔က်င္ဘက္အလွအပနွင့္ ျပဒါးတစ္လမ္း သံတလမ္္းျဖစ္ေသာ စိတ္ဆုိးမႈေဒါသ ႀကမ္းတမ္းရက္စက္မွုေကာဓကို အထူးေရွာင္္ရွားရမည္ျဖစ္သည္။ ေဒါသဓားအမုိးခံရသူသည္ ယမ္္းအုိကြဲပမာ ကုိယ္ကုိလည္းဣေျႏၵမဲ့ မိမိေဒါသတည္းဟူေသာ
ယမ္းစမွန္ၿပီး သူတစ္ပါးကိုလည္းထိပါးရသည္မွာ မ်ားစြာေတြ႔ရ၏၊ မိမိကုိလည္းအရုပ္ဆုိိးေစ၏၊ ေလာကလည္းအႀကီးတန္ေစ၏၊ ေက်ာက္ခဲနွစ္ခုထိပြတ္မိေသာအခါ မီးပြင္႔တတ္သကဲ့သုိ႔ စိတ္ဆုိးျခင္း စိတ္တုိျခင္း ေဒါသမီးခဲရွိသူူတုိ႔အခ်င္းခ်င္း ရင္ဆုိင္ေတြ႔သည္႔အခါ မီးဟုန္းဟုန္းေတာက္ျပီး ပ်က္စီးဆုံးရွုးံမွုမ်ားျဖစ္ႀကရ၏။
ယင္းေဒါသ ေကာဓမီးမ်ားကုိ ေမတၱာခႏၱီေရေအးမ်ားျဖင္႔ ပတ္ဖ်န္းျငိမ္္းသတ္ေပးရမည္ျဖစ္၏။ ေမတၱာပန္းခႏၱီနံ႔သာမ်ားကို ပန္ဆင္လိမ္္းျခယ္ထားရမည္လည္းျဖစ္္၏။ ေမတၱာသည္မွန္ပမာျဖစ္၏။ ေမတၱာထားသူကုိေမတၱာကျပန္လည္၍ အေရာင္ျပန္ဟပ္၏။ ေမတၱာသည္လူသားတုိင္းနွင္႔ မကင္းကြာေကာင္းေပ။ ေမတၱာသည္လူသားတုိ႔၏ ဘ၀ျဖစ္တည္းမႈတြင္ အေျခခံအႀကဆုံးေသာ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေႀကာင္႔ ျမတ္ဗုဒၶကမိမိအေပၚေဒါသထြတ္လာသူကုိ ေဒါသႏွင္႔ျပန္လည္မေျဖရွင္းရန္ ေမတၱာနဲ႔သာအနုိင္ယူေျဖရွုင္းရန္ ဓမၼပဒ-ဒုတိယအုပ္ ေကာဓဝဂ္ ဥတၱရာဥပါသိကာဝတၳဳ၌ အမ်က္ေဒါသထြက္သူကုိ ေမတၱာျဖင္႔အနုိင္ယူရမည္၊ မေကာင္းေသာစိတ္ထားရွိသူကုိ ေကာင္းေသာစိတ္သေဘာထားျဖင္႔ အနုိင္ယူရမည္၊ ႏွေျမာဝန္တုိသူကုိ ေပးကမ္းစြန္႔ႀကဲျခင္းျဖင္႔အနိုိင္ယူရမည္၊ မဟုတ္မမွန္ေသာစကား ေျပာဆုိသူကုိ အမွန္ေျပာဆုိေသာစကားျဖင္႔ အနိိုင္ယူရမည္ဟုမိန္႔ေတာ္မူထားပါသည္။ (ဓ၊ ႒၊ ၂၊ ၁၉၆)
   ခြင္႔လႊတ္ျခင္းသည္အျပစ္မယူျခင္း၊ သေဘာထားႀကီးျခင္း၊ စိတ္ေနစိတ္ထား ျမင့္ျမတ္ျခင္း၊ သဒၶါၾကည္ျဖဴျဖစ္ျခင္း၊ ေၾကေအးျခင္း၊ ေျပရာေျပေၾကာင္းျပဳျပင္ျခင္းစေသာ သေဘာမ်ားပါ၀င္ေန၏။ ခြင့္လႊတ္ျခင္းသည္ လူတို႔၏စိတ္ဗီဇ၍ ရွိတက္ေသာ သဘာ၀တရားျဖစ္၏။ ခြင့္လႊတ္ျခင္းမရွိလွ်င္ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာလည္း ရွိမည္မဟုတ္ေပ။ ခြင့္မလႊတ္တက္ျခင္းသည္ သေဘာထားညံ့ျဖင္းျခင္း၊ သ၀န္ေၾကာင္ျခင္း၊ မေၾကခ်မ္းျခင္း၊ ရန္တုန္႔မူျခင္းစေသာ အခ်က္အလက္မ်ား ပါ၀င္ေန၏၊ ခြင့္လႊတ္ျခင္းသည္ စိတ္ခ်မ္းေျမ႕ဖြယ္ေကာင္းေသာ ကိစၥတစ္ခုပင္ျဖစ္၏၊ ယင္းသည္ ဘ၀အမွန္ကို ျမင္ေစၿပီး ႀကီးပြားတိုးတက္ရန္ အားအျဖစ္ အေထာက္အကူေပး၏။ မြန္ျမတ္ေသာလက္စားေျချခင္းသည္ ခြင့္လႊတ္ျခင္းျဖစ္၏ဟူေသာ စကားပံုကို ႏွလံုးမူ၍ ခြင့္လႊတ္ျခင္းျဖင့္ လက္စားေျခကာ အလွအပကို ဖန္တီးၾကရမည္ျဖစ္သည္။
        အလွအပသည္ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ တန္ဖိုးရွိ၏။ လူတို႔သည္ လွခ်င္ၾက၏။ လွခ်င္သူမ်ားသည္ မိမိႏွင့္ ေလွ်ာက္ပတ္တင့္တယ္စြာ ၀တ္ဆင္ျခယ္သပန္ဆင္မွသာ အလွအပမ်ား ေတာက္ပေပၚလြင္လာမည္ျဖစ္၏။ သူတစ္ပါး ေခ်ာသည္လွသည္ကို မနာလိုတက္သူသည္ ပို၍ပင္ အယုတ္ဆိုးအက်ည္းတန္သြားတက္၏။ ပန္းတစ္ပြင့္တည္းပန္၍ ေခ်ာသူလ်သူကို မနာလိုမႈျဖင့္ မိမိက ပန္းႏွစ္ပြင့္တြဲ၍ ပန္ဆင္ေသာ္လည္း လွခ်င္မွလွေပမည္။
        အေမႊးနံ႔သာမခ်ယ္သေသာ္လည္း လွပေမႊးထံုေနသူကို မနာလို၍ နံ႕သာေရေမႊးမ်ား သံုးေသာ္လည္း ရန႔ံမျပယ္မီသာေမႊးထံုေနမည္။ ပင္ကိုရနံ႔ကား ထြက္လာမည္မဟုတ္ေပ။ လွခ်င္သူမ်ားသည္ မနာလိုကင္း ၀န္တိုရွင္းၾကရမည္ျဖစ္သည္။ သူတစ္ပါး ခ်မ္းသာႀကီးပြားေနမႈ၊ လွပရႊင္လန္းေနမႈ၊ တင့္တယ္ၾကြယ္၀ေနမႈကို ၀မ္းသာၾကည္ႏူးစြာ ၾကည့္တက္သူ၏အၿပံဳး၊ မ်က္လံုး၊ ႏႈတ္ခမ္းအစံုသည္ တင့္တယ္လွပျခင္း၏ အဆင္းတန္ဆာမ်ားျဖစ္၏။
        လူအမ်ားစုသည္ ႏွစ္သိမ့္စဖြယ္ အၾကည့္ေလးတစ္ခ်က္၊ အားတက္စဖြယ္ အၿပံဳးပန္းေလးတစ္ပြင့္ကို လက္ေဆာင္အျဖစ္ လိုခ်င္ၾက၏။ ၿပံဳးၿပံဳးရႊင္ရြင္ေနတက္ျခင္းသည္ စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို ေပးစြမ္းႏိုင္ဆံုးျဖစ္၏။ အၿပံဳး၏အစြမ္းထက္ျမတ္မႈသည္ အလြန္ႀကီးမား၏။ ၿပံဳးျခင္းသည္ ေမာပန္းေနသူကို အေမာေျပေစ၏။ စိတ္အားငယ္သူကို စိတ္အားထက္သန္ေစ၏။ ၀မ္းနည္းေနသူကို ၀မ္းသာေစ၏။ လူတို႔၏ ဆိုးရြားေသာဒုကၡမ်ားကို ကုသရန္ အေကာင္းဆံုးေသာ သဘာ၀ဓမၼေဆးနည္းတစ္လက္လည္းျဖစ္၏။
        ၿပံဳးျခင္းကို မခံယူႏိုင္သူသည္ မရွိသေလာက္ပင္ရွားပါး၏။ ဟန္ေဆာင္မႈကင္းၿပီး ပြင္လင္းရိုးသားမႈ အျပည့္ပါေသာ ၿပံဳးျခင္းသည္သာ အဆင္းလည္းလွ၊ အခ်င္းလည္းလွၿပီး အလြန္တန္ဖိုးရွိေသာ အၿပံဳးပန္းျဖစ္၏။ အတြင္းစိတ္မပါဘဲ ဟန္ေဆာင္မႈျဖင့္ ၿပံဳးျပေသာအၿပံဳးသည္ ေကာက္က်စ္မႈမ်ားပါေနေသာေၾကာင့္ တင့္တယ္မႈကင္း၍ ပူေလာင္ျခင္းႏွင့္ ျပည့္ေနေသာအၿပံဳးျဖစ္၏။ ၿပံဳးျပေသာ္လည္း မဲ့ေနသလို ျဖစ္ေနတက္၏။
        အၿပံဳးသည္ တစ္ဖက္လူ၏ စိတ္ႏွစ္လံုးကို သံလိုက္ဓာတ္ကဲ့သို႔ စြဲေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိ၏။ ကိုယ့္ဘက္ပါလာေအာင္ ညိွဳ႕ဓာတ္လည္းေပးႏိုင္၏။ တစ္ဖက္သားကို စိတ္ခ်မ္းသာေစႏိုင္သည့္အျပင္ မိမိကိုယ္ကိုလည္း စိတ္ခ်မ္းသာေစ၏။ ႏွလံုးသားကို တေျမ့ေျမ့ ရွိဳ႕ၿမိဳက္တက္သည့္ ေသာကမီးကိုလည္း ၿငိမ္းသက္ႏိုင္၏။ ခ်ိဳျမေမႊးႀကိဳင္သည့္ ပန္း၀တ္ရည္ရန႔ံသည္ အရက္ဆယ္မ်က္ႏွာမွ ပ်ားပိတံုးမ်ားကို စြဲမက္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္သကဲ့သို႔ အၿပံဳး၀တ္ရည္သည္လည္း ေတြ႕ျမင္ရသူတို႔၏ စိတ္ႏွလံုးကို ရႊင္ၿပံဳးခ်မ္းေျမ့ေအာင္ စြဲေဆာင္ႏိုင္၏။
        ၿပံဳးျခင္းသည္ အိမ္ထဲ၌ ခ်မ္းသာသုခကိုေပး၏။ လုပ္ငန္းခြင္၌ မ်က္ႏွာပြင့္လန္းေစ၏။ မိတ္ေဆြလည္း တိုးပြားေစ၏။ မိတ္ေဆြအခ်င္းခ်င္း၏ အထိမ္းအမွတ္လည္းျဖစ္၏။ ၿပံဳးျခင္းအမူအရာသည္ ေမတၱာ ေရေသာက္ျမစ္မွ ေပါက္ဖြားလာ၏။ ေမတၱာမွ ေပါက္ဖြားသီးပြင့္လာေသာ အၿပံဳးပန္း၊ အၿပံဳး၀တ္ရည္၊ အၿပံဳးရန႔ံသည္ ရုပ္ကိုလည္းလွေစ၏။ စိတ္ကို္လည္းႏူးညံ့ေစ၏။ လွခ်င္သူမ်ားသည္ အၿပံဳးပန္းကိုပန္၍ အၿပံဳး၀တ္ရည္ကိုေသာက္ကာ အၿပံဳးေဆးကိုမွီ၀ဲလွ်က္ ေမတၱာေရေသာက္ျမစ္မွ ေပါက္ဖြားလာေသာ အၿပံဳးျဖင့္ အလွအပကို ဖန္တီးၾကရမည္ျဖစ္သည္။

အရုပ္ဆိုးရေသာအေၾကာင္းမ်ား
        အမ်က္ေဒါသႀကီးသူ၊ စိတ္တိုသူ၊ စိတ္ဆက္သူသည္ ယၡဳဘ၀၌လည္း အရုပ္ဆိုး၏။ ေနာင္တမလြန္ ဘ၀မ်ား၌လည္း အရုပ္ဆိုးရဦးမည္ျဖစ္၏။ ေရႊေငြရတနာ အဆင္းတန္ဆာတို႔သည္ ထိုအရုပ္ဆိုးမႈကို မဖံုးကြယ္ႏိုင္ေျခ ေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာေယာကၤ်ားမိန္းမတို႔သည္ ေဒါသထြက္ေလ့ရွိ၏။ အနည္းငယ္မႏွစ္သက္ဖြယ္ စကားကိုဆိုသည္ရွိေသာ္ ေဒါသထြက္၏။ ထိုသို႔ေသာေဒါသပိုင္ရွင္သည္ ယၡဳဘ၀မွေသလြန္လွ်င္ အပါယ္ေလးဘံုသို႔ က်ေရာက္တက္၏။ အပါယ္ဘံုသို႔မက်ဘဲ ေကာင္းမႈကံတစ္ခုခုေၾကာင့္ လူ႔ျပည္သို႔ေရာက္ခဲ့ပါမူ အဆင္းမလွ၊ အရုပ္ဆိုးျခင္းတို႔ျဖစ္တက္၏။ (ဓ၊ ၃၊ ၂၄၅)
        အဆင္းမလွအရုပ္ဆိုးျခင္း၏တရားကိုယ္သည္ ေဒါသျဖစ္၏။ ေဒါသကို အ႒သာလိဏီအ႒ကထာတြင္ ၾကမ္းတမ္းေသာ ကိုယ္ စိတ္တို႔၏ ျဖစ္ေၾကာင္းျဖစ္ရာ လကၡဏာရွိ၏။ ကိုယ္ စိတ္တို႔ကို ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္ေစ၏။ ဟူ၍ ဖြင့္ဆိုထားပါသည္။
        ဥပမာ - ေဒါသသည္ လွံတံစသည္ျဖင့္ ပုတ္ခတ္အပ္ေသာအခါ ေမြကဲ့သို႔ ၾကမ္းတမ္းျခင္းလကၡဏာရွိ၏။ ေတာမီကဲ့သို႔ မိမိမွီရာပုဂၢိဳလ္ကို ပူေလာင္ေစျခင္းကိစၥရွိ၏။ ျမားဆိပ္၊ ေမြဆိပ္တက္သကဲ့သို႔ ေဖါက္ျပန္ေသာအားျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွ႔ံျခင္းကိစၥရွိ၏။ ရအပ္ေသာအခြင့္အလမ္းရွိေသာ ရန္သူကဲ့သို႔ မိမိကုိယ္ကိုလည္းေကာင္း၊ သူတစ္ပါးကို လည္းေကာင္း၊ ဖ်က္ဆီးတက္ေသာတရာဟု ထင္ေသာအျခင္းအရာရွိ၏။ အဆိပ္ႏွင့္ေရာေသာေဆးကဲ့သို႔ ရန္ၿငိွဳးဖြဲ႕ျခင္း၏ နီးစြာေသာအေၾကာင္းရွိ၏။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ အရုပ္ဆိုးရပါသည္။ (ဘိ၊ ႒၊ ၁၊ ၂၉၉)

ရုပ္ေခ်ာျခင္း အက်ည္းတန္ျခင္းတို႔ ကြဲျပားရပံု
        ေလာက၌လူသားတို႔သည္ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာျခင္းကို ဂုဏ္တစ္ရပ္ဟု ထင္ျမင္ၾက၏။ အသားအရည္ဆိုေျပကာ အဆင္းလွသူမ်ားကို လူအမ်ားက ကုသိုလ္ကံေကာင္းသူဟုေျပာဆုိၾက၏။ ထို႔ေၾကာင့္ လူသားမ်ားသည္ အဆင္းလွပခ်င္ၾက၏။ ခ်မ္းသာျခင္းကိုအလိုရွိေသာသူတို႔သည္ ေန႔မအားညမနား စီးပြားဥစၥာရွာေဖြေနသကဲ့သို႔ အဆင္းလွပေစရန္အတြက္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ဆင္ယင္ခ်ယ္သေနၾကရကုန္၏။ အ၀တ္အစားမ်ားကို တစ္မ်ိဳးၿပီးတစ္မ်ိဳး ၀တ္ဆင္ေနၾက၏။ ခႏၶာကိုယ္လွပေစရန္ ေခတ္မွီကိရိယာမ်ားျဖင့္ ေန႔စဥ္ျပဳျပင္ေနၾက၏။ သို႔ေသာ္လည္း ပင္ကိုမရွိပါက မည္မွ်ပင္ ၀တ္ေကာင္းစားလွတို႔ျဖင့္ ျပဳျပင္ေနေစကာမူ မလွပသည့္အျပင္ အက်ည္းတန္အရုပ္ဆိုးေနတက္၏။ ပင္ကိုအားျဖင့္ လွပေနေသာသူမ်ားမွာမူ သင့္တင့္ေသာ၀တ္ေကင္းစားလွမ်ားကို ၀တ္ဆင္ေစကာမွ်ျဖင့္ လွပေစ၏။ အခ်ိဳ႕လူမ်ားမွာ ျမင္သူတိုင္းက ေငးၾကည့္ရေလာက္ေအာင္ လူမကနတ္တမွ် ၾကည့္မကုန္ရႈမ၀ အလွႀကီးလွ၏။ ဤသို႔ျဖင့္ ရုပ္ေခ်ာျခင္း အက်ည္းတန္ျခင္းဟု ကြဲျပားလွ်က္ရွိ၏။
        သို႔ရာတြင္ လူသားတို႔သည္ အဆင္းလွလိုၾက၏။ အဆင္းလွျခင္း၏အေၾကာင္းကိုလည္း သိခ်င္ၾက၏။ ဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္က သုဘလုလင္သည္ ဤသို႔ကြဲျပားရျခင္းကိုသိခ်င္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶအား လူအခ်င္းခ်င္း တူပါလွ်က္ ရုပ္ေခ်ာရျခင္း အက်ည္းတန္ရျခင္းတို႔၏ ကြဲျပားရပံုကို ေမးေလွ်ာက္၏။ (ဓ၊ ၃၊ ၂၄၃)
        ထိုအခါ ျမတ္ဗုဒၶက - ခ်စ္သားသုဘလုလင္ ေလာက၌လူသားတို႔သည္ ရုပ္ရည္လွပျခင္းကိုသာ အလိုရွိၾက၏။ ရုပ္ဆိုးျခင္းအက်ည္းတန္ျခင္းကို အလိုမရွိၾကေပ။ သို႔ေသာ္ လူအခ်င္းခ်င္းတူပါေသာ္လည္း အမ်က္ေဒါသ ေရွ႕ထားေသာပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ ေမတၱာတရားေရွ႕ထားေသာပုဂၢိဳလ္ဟု ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားကြဲျပားေန၏။ ထိုတြင္ ေဒါသေရွ႕ထားေသာသူသည္ အရုပ္ဆိုး၍ ေမတၱာတရားေရွ႕ထားေသာသူသည္ ရုပ္အဆင္းလွပရ၏။ ဤသို႔စိတ္ေစတနာတို႔၏ ကြဲျပားမႈေၾကာင့္ ရုပ္ေခ်ာျခင္း အက်ည္းတန္ျခင္းတို႔ ကြဲျပားရျခင္းျဖစ္၏ဟု မိန္႔ေတာ္မူပါသည္။ (ဓ၊ ၃၊ ၂၄၅)

နိဒါန္းအဆက္


­­­­­­­­­ 
 နိဒါန္းအဆက္----
သာမန္အေသးအမႊားကိစၥေလးမွစ၍ အႀကီးအက်ယ္ စိတ္ရႈတ္စိတ္တိုတက္သူသည္ အလွအပကိုျဖက္စီးရာ၌ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါသည္။ လူေရာစိတ္ပါၾကည္လင္ၿပီး စိတ္ရင္းေစတနာေကာင္းမြန္ျခင္၊ သူတစ္ပါးတို႔၏ ေအာင္ျမင္မႈအေပၚ ခံစားနားလည္ျခင္းစသည္တို႔သည္ စိတ္ကိုေအးခ်မ္းေစၿပီး ရုပ္ရည္၏ အလွအပကိုလည္း တိုးတက္ေျပာင္းလည္းလာမည္ျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ေပၚလာရန္ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းမွာ ေမတၱာ တရားထားႏိုင္မႈပင္ျဖစ္သည္။
        ေမတၱာသည္ လွပေစျခင္း၏အေၾကာင္းကို ဖန္တီးေပးေသာ ဖန္တီးရွင္္လည္းျဖစ္၏။ လွခ်င္သူတို႔သည္ ေမတၱာျဖင့္အလွဆင္ၾကရမည္။ ေမတၱာျဖင့္ အလွအပကို ဖန္တီးၾကရမည္။ ေမတၱာသည္ သဇင္၊ စံပယ္၊ ခတၱာ၊ ဂမံုးစေသာ သဘာ၀ပန္းမ်ာထက္ မႏႈိင္းယွဥ္သာေအာင္လွသည္။ ေလာက၌ အလွဆံုးတရားျဖစ္၍ ေလာကႀကီး တစ္ခုလံုးကို အလွဖံုးလႊမ္းေစႏိုင္ေသာ တရားလည္းျဖစ္သည္။ လူအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ၾကင္နာ၍ ဖက္လဲတကင္း ရိုင္းပင္းကူညီတက္ေသာ တရားလည္းျဖစ္သည္။ ရန္သူဟူသမွ်ကို တြန္းလွန္ၿဖိဳဖ်က္ႏိုင္ေသာ အေကာင္းဆံုးေသာ လက္နက္လည္းျဖစ္သည္။ ခ်မ္းေျမ႕စြာေနနည္းဟူသမွ်တို႔တြင္ ေမတၱာျဖင့္ေနျခင္းသည္ အခ်မ္းေျမ႕ဆံုးေသာ ေနနည္းျဖစ္သည္။
        ေမတၱာသည္ လူတစ္ဖက္သားကို စြဲေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။ ေမတၱာထားလွ်င္ အရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္သူ ျဖစ္ေသာ္လည္း မျမင္ႏိုင္ေသာညွိဳ႕ဓာတ္၊ စြဲငင္ဓာတ္ရွိေနေသာေၾကာင့္ လူတိုင္းကခ်စ္ခင္ေလးစားၾကသည္။ ေလာကကို အလွဆင္ရန္၊ ခ်မ္းသာေစရန္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေစရန္ ေပၚေပါက္လာသည္။ သတၱာ၀ါတိုင္း လွခ်င္ၾကသည္။ ခ်မ္းသာခ်င္ၾကသည္။ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းေနခ်င္ၾကသည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ရန္ ရုပ္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးတည္းျဖင့္ မလံုေလာက္ေပ။ ေမတၱာစေသာ တရားအလွပါမွသာ ၿပီးျပည့္စံုႏိုင္ေပသည္။
        သတၱ၀ါတိုင္း မိမိတို႔၏ဘ၀ကို ၿပီးျပည့္စံုခ်င္ၾကသည္။ ၿပီးျပည့္စံုေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးသူကိုလည္း ခ်စ္ခင္ေလးစားၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိလည္းျပည့္စံု သူတစ္ပါးကိုလည္း ျပည့္စံုမႈေပးႏိုင္ေသာ ေမတၱာကို လူအမ်ားႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကျခင္း၊ ေမတၱာပြားပို႔ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။
        ဘာသာအမ်ိဳးမ်ိဳး လူမ်ိဳးအသီးသီးတို႔၏ တစ္ခုတည္းေသာ ေပါင္းဆံုရာျဖစ္သည္။ ဘယ္ဘာသာ၊ ဘယ္လူမ်ိဳးမဆို၊ ေမတၱာကို မလိုခ်င္သူဟူ၍မရွိေပ။ ေမတၱာမပြားမ်ားျဖစ္ရင္သာရွိရမည္။ ေမတၱာကို မလိုခ်င္၍ မပြားမ်ားၾကျခင္းမဟုတ္ေပ။ ေမတၱာကိုျမတ္ႏိုးၾကသည္။ လက္ခံၾကသည္။ ေမတၱာရွင္ႀကီးမ်ား၏ ေမတၱာဓာတ္ကိုလည္း အၿမဲတမ္းေတာင္းတေနၾကသည္။ ယုတ္စြအဆံုး တိရစၦာန္မ်ားပင္ ေမတၱၱာကိုလိုခ်င္ၾကသည္။ ေမတၱာျဖင့္ ေခ်ာ့ေမာ့ေျပာဆိုလွ်င္ ႀကိဳက္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သတၱ၀ါအားလံုးတို႔၏ ေပါင္းဆံုရာသည္ ေမတၱာပင္ျဖစ္ပါသည္။
        ယၡဳေရးသားမည့္စာတမ္းတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားမွလာသည့္ ေမတၱာတရားကိုအေျခခံ၍ လက္လွမ္းမီသမွ်ကို ေရးသားတင္ျပပါမည္။ ဘယ္အခ်ိန္မွာဆံုးမည္မသိေသာ ဘ၀လမ္းမႀကီးေပၚမွာ ေလွ်ာက္လွမ္းေနခိုက္ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ မိသားစုစိတ္၊ ညီရင္းအစ္ကို ေမာင္ရင္းႏွစ္မစိတ္၊ တစ္ဦးကေစတနာ၊ တစ္ဦးကေမတၱာ၊ ကိုင္းကၽြန္းမွီ ကၽြန္းကိုင္းမွီ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ၾကၿပီး၊ စာနာမႈ၊ ညွာတာမႈ၊ သေဘာထားႀကီးမႈတို႔ျဖင့္ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ ၾကင္ၾကင္နာနာ ေနထုိင္ၾကရန္၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ မိသားစုၿငိမ္းခ်မ္းေရးမွသည္ ကမၻာေလာကၿငိမ္းခ်မ္းေရဆီသို႔၊ မိသားစုအလွမွသည္ ကမၻာေလာကအလွဆီသို႔ ပို႔ေဆာင္ဖန္တီးႏိုင္ၾကရန္၊ မနာလိုကင္း ၀န္တိုရွင္းၾကေစရန္၊ အႏိုင္က်င့္မႈ ဖိႏိွပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈတို႔မွ ကင္းေ၀းၾကေစရန္၊ ပစၥဳပၸန္သံသရာ ႏွစ္ျဖာတို႔ကို အလွဆင္ႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ေရးသားထားျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤစာတမ္းငယ္ကို - လွခ်င္သူတိုင္းအတြက္ဖန္တီးရွင္ - ဟု အမည္ေပးထားပါသည္။ ဤစာတမ္းငယ္၌ အခန္းငါးခန္းဖြဲ႕၍ ေရးသားပါမည္။
       အခန္း (၁) တြင္ အလွဖန္တီးရွင္ဆိုတာဘာလဲ၊ အလွအပကို ဘယ္လိုဖန္တီးရမလဲ၊ မိမိေရာသူတစ္ပါးပါ လွပေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ၊ ေလာကႀကီးကိုဘယ္လိုအလွဆင္ရမလဲစေသာ အလွဆင္ပံု အေၾကာင္းမ်ားကို လည္းေကာင္း။
        အခန္း (၂) တြင္ အလွအပ၏ဆန္႔က်င္ဖက္ဟာဘာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္အက်ည္းတန္ရသလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ အလွပ်က္ၿပီး ရုပ္ရည္အိုလြယ္ရသလဲ၊ အလွမပ်က္ေအာင္ ဘာေတြေရွာင္ၾကဥ္ရမလဲစေသာ အေၾကာင္းမ်ားကို လည္းေကာင္း။
        အခန္း (၃) တြင္ အလွဖန္တီးရွင္၏ အေကာင္းဆံုးေသာ မဟာမိတ္၊ အေကာင္းဆံုးေသာ အေဖၚမြန္၊ ေနရာတကာတြင္ သူမပါရင္မၿပီးႏိုင္တာဘာလဲစေသာ အေၾကာင္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း။
        အခန္း (၄) တြင္ ေမတၱာတရားကိုရင္၀ယ္ပိုက္ၿပီး အရာရာကို ေမတၱာျဖင့္ အႏိုင္ယူခဲ့ေသာ ေမတၱာရွင္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ား၏အေၾကာင္း၊ အခက္အခဲဟူသမွ်ႏွင့္ ေဘးရန္အေပါင္းတို႔ကို ေအာင္ျမင္ခဲ့ျခင္းစေသာ အေၾကာင္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း။
        အခန္း (၅) တြင္ ျမင္ကြင္းအားလံုးကိုၾကည္လင္ေစရန္၊ အေမွာင္ခြင္း၍ အလင္းကိုေဆာင္ႏိုင္ေစရန္၊ ျဖစ္ပ်က္သမွ် ဘ၀ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္ႏိုင္ေစရန္၊ စိတ္မြန္းၾကပ္ေနမႈကို ေျဖေဖ်ာက္ႏိုင္ေစရန္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ အက်ိဳးတရားမ်ားကိုလည္းေကာင္း အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေရးသားတင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
        ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကကို အလွဆင္ခ်င္ၾကသူမ်ား၊ မိမိကိုယ္တိုင္လည္းလွခ်င္၊ သူတစ္ပါးကိုလည္း လွေစခ်င္ၾကသူမ်ား၊ ပစၥဳပၸန္သံသရာ ႏွစ္ျဖာေသာခ်မ္းသာကို လိုလားၾကသူမ်ားသည္ …… လွခ်င္သူတိုင္းအတြက္ဖန္တီးရွင္ …… စာတမ္းကို ဖတ္ရႈေလ့လာျခင္းျဖင့္ အလွဆင္ႏိုင္ၾကပါေစဟူေသာ စိတ္ေကာင္းေစတနာျဖင့္ တိုက္တြန္းအပ္ပါသည္။